Dışişleri Bakanlığı eski Müsteşarı, emekli diplomat Onur Öymen, Ermenistan’ın Azerbaycan’ı işgaliyle ilgili viratrabzon’dan Elif Çavuş’a özel açıklamalarda bulundu. Öymen, “Türkiye, Ermenistan’la imzalanan protokolleri geri çekmelidir” dedi.
Ermenistan, Azerbaycan işgalinde nereden güç alıyor?
Sovyetler Birliği yıkılmasından ve yeni bağımsız cumhuriyetler ortaya çıktıktan sonra Ermenistan, Azerbaycan topraklarını ele geçirmek için savaş açtı. Bu savaşın sonucunda yukarı Karabağ’a ilaveten 7 ilçeyi (reyon) eyaleti ele geçirdiler. Azerbaycan nüfusunun yüzde 20’si hala Ermeni işgali altında. 1 milyon insan da bu topraklardan göç etmek zorunda kaldı. Bu uluslararası toplum sözde bu sorunu çözmek için Türkiye ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilat (AGİT) bünyesinde bir gurup kurdular. Bu gurup içinde Türkiye de var ama esas yöneticileri Amerika, Rusya ve Fransa. Bu devletler maalesef bu işgali sona erdirmek ve Ermenistan’ı çekilmek zorunda bırakmak için hemen hemen hiçbir şey yapmadılar. Adeta bu durumun devamından memnun olan bir tavır içine girdiler. O kadar ki 14 Mart 2008 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda bir karar alındı; işgal altında olan toprakların Azeri toprağı olduğu, işgal eden güçlerin çekilmesi gerektiği yönünde bir karar alındı. Bu tasarı 39 oyla kabul edildi. Bunu kabul edenlerin içinde Türkiye vardı ama bir tane bile Avrupa ülkesi yoktu. Tasarıyı 7 ülke reddetti, reddedenlerin içinde Minsk gurubunun içinde Amerika, Fransa ve Rusya vardı. Bu kadar göz göre göre haksızlık yapıldı. Şimdi BM acil bir ateşkes çağrısında bulunuyor. Belli ki amaçları bugünkü durumun sürdürülmesi demek. Ermenistan’a çekilme çağrısında bulunmuyorlar. Ateşkes demek ‘sineye çekin’ demek. Rusya, hem Azerbaycan hem Ermenistan dışişleri bakanını Moskova’ya davet etmiş. Muhtemelen onlarda çatışmaları durdurun diye bir karar aldırıp mevcut durumun devam etmesini isteyecekler.
Peki, Azerbaycan ne yapabilir?
Azerbaycan ateşkes için Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini isteyecek.
İstiyor zaten ama uluslararası toplumun baskılarına ne kadar dayanabileceğini göreceğiz.
Türkiye ne yapmalı?
Türkiye de kardeş Azerbaycan’a daha büyük destek vermeli. Gerek BM’de, gerek Nato’da bütün uluslarası kuruluşlarda orada yaşanan felaketi anlatmalı, yaşanan büyük insanlık dramına son vermek için çağrıda bulunmalıdır.
Türk hükümetinin şu anki politikaları yeterli mi size göre?
Söylediği ilkeler yanlış değil ancak sonuç almak için daha büyük bir mücadele vermek gerekir. Bakın Ermeniler en haksız oldukları 100 sene önceki soykırım iddialarında bütün dünyayı ayağa kaldırmak için nasıl çalışıyorlar. Biz yılda bir kere Azerbaycan işgalinden bahsediyor ve kınıyoruz. Türkiye daha büyük bir mücadele vermeli bence.
Mesela ne yapmalı hükümet?
İlk iş şu; bu işgal devam ederken daha maalesef bazı devletlerin baskısıyla Türkiye, Ermenistan’la iki protokol imzaladı. Biz mecliste buna itiraz ettik. Bu protokoller neredeyse Türkiye’nin görüşlerine hiç yer vermiyor. Çünkü Ermenistan meselesine sıra gelince bizim asıl dayanağımız Kars anlaşmasıdır. Bu sınırların güvence alınmasıdır. Kars anlaşmasından bahis yok, yukarı Karabağ’dan da bahis yok. Ermeniler kendi meclislerinde protokollerini onaylamadılar. Biz de ‘mecliste önce biz protokollerimizi geri çekelim’ demiştik. Hala yok sayacaklar, hala çekecekler. Davutoğlu zamanında İsviçre arabuluculuk yapıyordu. Aman işte Ermenistan birkaç köyden çekilsinler de biz de o zaman onaylayalım bu protokolleri gibi bir havaya girdiler. Bunlar yanlış şeyler.
