Konuk Yazar: İsmail Kansız
Trabzon’un tarihi geçmişi içinde Romalıların özellikle şehri imar etme anlamında önemli rol oynadıkları bilinmektedir.M.Ö.64 yılında Roma İmparatorluğu nezdinde Civitas Libera (Serbest Şehir ) statüsünde varlığını sürdüren Trabzon, M.S. l. yüzyıl itibariyle Roma’nın çok önemli Hudut Şehri olmuştur.
Öyle ki savaş yolu da diyebileceğimiz Karadeniz sahil yolu başta olmak üzere Kelkit Havzasına kadar uzanan yollar yapılmıştır. Bir nevi askeri üs merkezi konumunda bulunan Satala’da halen Roma izlerine rastlamak mümkün. Trabzon o yıllarda aynı zamanda Roma İmparatorluğunun Donanmasına ait Karadeniz Filosu’nun da konuşlandığı limandı. İmparator Hadrian kendi döneminde, Trabzon’a konumundan ötürü çok büyük değer vermiş hatta iki kez Trabzon’u ziyaret etmiştir. M.S 117/138 yılları arası süren bu dönemde Hadrian, kendi adına bir liman yaptırmış. Bununla da kalmamış şehirde su kemerleri, hipodrom, amfitiyatro da yaptırarak Trabzon’a ne kadar önem verdiğini göstermiştir.
Got’ların şehri yağmaladığı M.S 257 yılındaki bu durumu Zosimus anlatırken “İki ayrı surla çevrili korunaklı bir kent” olmasına rağmen Gotlar Trabzon’u ele geçirip talan ettiler der. Bugünlerde, Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin işlettiği Trapark’ın yerinde toprak altından çıkan yapı ve buluntuların, yukarıda kısaca belirttiğim Roma/Trabzon tarihsel gelişimi içinde ele aldığımızda bize toprak altında kakmış tarihin bilinmeyen yüzünü gösterdiği açıktır. Kale surlarının hemen bitiminde rastlanılan yapının sur dışı ama surları koruyan birinci kademe yapılar olması muhtemeldir. Yine aynı mantıkla yapılmış hendekler de bulunmuştur. Kazılar, Müze Müdürlüğü koordinesinde yapılmakta. İlk günden itibaren ilgili kurum olarak Müze Müdürlüğü duruma el koyup sondaj kazısında bulunması ile konu resmiyet kazanmıştır.
AÇIK HAVA MÜZESİ OLMALI
Artık otopark alanı boşaltılmalı. O bölge KAZI ALANI ilan edilip, bilimsel kazı kurallarına göre çalışmalara devam edilmeli. Sonuçta çıkan yapı ve diğer malzemelerle birlikte bölge Açık Hava Müzesi olarak değerlendirilmeli. Muhtemeldir ki, Antalya Kaleiçi girişindeki Hadrian Kapısı gibi Trabzon Kalesi girişinde de bir kale kapısı, karakolu bulunmuş olabilir.
Hadrian döneminde Anadolu’daki imar faaliyetleri içinde Antalya ve Trabzon birer liman kenti olarak ön planda olmuştur. Kazıda çanak çömlek bulunmuş. O döneme ait hayatın izlerini taşıyan bu objeler önemlidir. Özetlersek, Trabzon Kalelerinin temelinde Roma varsa üst katmanlarında Bizans, Osmanlı, hatta son dönemde yapılan restorelerle de Cumhuriyet Türkiyesinin izlerini bulmamız mümkündür. Özetlersek: Kazı geniş alana yayılmalı. Otopark o bölgeden kaldırılmalı. Surların diğer yanında yer alan geçici dükkanların işi bittiğinde o alanda da kazıya devam edilmeli. Sonunda da bu bölge AÇIK HAVA MÜZESİ olarak düzenlenmeli…
