-60 yıl boyunca 26 Ekim’de kutlanan Fetih tarihi 15 Ağustos mu yoksa 26 Ekim mi?
-Tarihçilerin Trabzon’un fetih tarihi ile görüşleri nedir?
Ayrıntılar haberimizde…
Trabzon’un Fethi’nin 15 Ağustos 1461 olduğunu tarihçiler ortaya koyarken, Halkı ve Devleti temsil eden siyasetçilerin 26 Ekim’de “Fetih Kutlaması” yapmaya devam etme ısrarları; “Karadeniz Fıkralarını” aratmayacak cinsten…
1960 yılından sonra ilk kez kutlanılan Trabzon’un Fethi, tarihçilerin ortaya koyduğu bilgi ve belgeler ışığında kutlama tarihinin yanlış olduğunu ortaya koydu. Geride kalan 60 yılda 26 Ekim Tarihinde kutlanılan Trabzon’un Fethi’nin gerçek tarihinin 15 Ağustos olduğunu tarihçiler ortaya koymuş olmasına rağmen, geçtiğimiz 26 Ekim tarihinde de yine kutlama yapılmaya devam edilmesi tarih tartışmalarını yeniden gündeme getirdi.
15 Ağustos mu? 26 Ekim mi?
Trabzon Büyükşehir Belediyesi,11 Ekim 2017 tarihinde bu konunun tespiti için tarihçileri bir araya getirerek, Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi’nde sempozyum düzenlemiş ve bu incelemelerin ortaya koyulmasını tebliğ etmiş ve tarihi komisyon raporunda; Trabzon’un 1461 fetih tarihini 15 Ağustos olarak beyan etmiş ve kararlaştırmıştır. Kentin fethedildiği tarihe ilişkin açıklamada bulunan dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu, tarihçilerle yapılan değerlendirmelerde Trabzon’un fethinin 26 Ekim değil, 15 Ağustos olduğuna karar verildiğini belirtip, kutlamaların da bu tarihe alınması için girişimde bulunacaklarını belirterek; “Trabzon’un Fetih tarihinin 26 Ekim olduğu kabul edilerek, kutlamalar yıllarca bu tarihte yapılmıştır. Konuyla ilgili detaylı araştırmalar yapan tarihçilerimiz, Trabzon’umuzun gerçek fetih tarihinin 15 Ağustos olduğunu ortaya koymuştur.Bu nedenle bundan sonraki fetih kutlamaları 15 Ağustos tarihinde tertip edilecektir. Bu yıl son kez 26 Ekim’de fetih kutlaması yapılmaktadır.”şeklinde ifade etmiştir.
Sempozyum sonrası açıklamada bulunan,dönemin Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Kenan İnan da “fetih tarihi detaylı incelenmediği için 15 Ağustos yerine 26 Ekim’de kutlama yapıldığını” ifade etmiştir.
“ İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait kitap kafaları karıştırdı”
KTÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı ve Fatih Sultan Mehmet dönemi üzerine doktorasını yapan Prof. Dr. Kenan İnan da konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, kentte her yıl 26 Ekim’de kutlanan fetih tarihinin yanlış olduğunu ifade ederek, gerçek tarihin 15 Ağustos olduğunu belirtmişti.
Prof. Dr. Kenan İnan, Türk Tarih Kurumu’nca 1943 yılında ilk baskısı yapılan İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait kitapta yer alan ve 26 Ekim 1461’i gösteren fetih tarihinin ‘kafaları’ karıştırdığına dikkat çekerek, asıl tarihin 15 Ağustos olduğunu vurgulamıştı…
Hanefi Bostan; “Trabzon’un Fethi,15 Ağustos’tur…”
Konu ile ilgili bilgisine başvurduğumuz ve Vira Trabzon Haber’e özel açıklamalarda bulunan, Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç.Dr. Mehmet Hanefi Bostan’da; “Trabzon’un Fetih Tarihinin 15 Ağustos olduğunu tarihi belgelerin ortaya koyduğunu” ifade etti.
Konu ile ilgili detaylı açıklamalarda bulunan ve örneklemeler sunan Doç.Dr. Mehmet Hanefi Bostan,Trabzon’un Fethi ile ilgili şu açıklamalarda bulundu.
“Kasım Bey, donanma ile 13 temmuz 1461’de Trabzon’a intikal etmiş.Bu tarih ile sabit.Mahmut Paşa da 13 Ağustos’ta ve de Fatih Sultan Mehmet’in de 14 Ağustos ta Trabzon’a intikal ettiğini belgeler ortaya koyuyor.Trabzon Şehri’nin de 15 Ağustos’ta düştüğü ortadadır.”dedi.
Fatih Sultan Mehmet’in,Trabzon’un Fethi Seferi ve dönüş yoluyla ilgili tarihi belge ve kayıtların olduğunu ifade eden Hanefi Bostan; “Fatih Sultan Mehmet,Trabzon’un Fethinin dönüş yolunda Samsun/Canik İlçesi’nden 28 ağustos ile 6 Eylül arasında Tokat/Niksar’a geldiğini ve 4 Aralık’ta da İstanbul üzerinden Edirne’ye ulaştığını kaynaklar ortaya koyuyor.Böyle olunca,Trabzon’un Fethinin 26 Ekim’de gerçekleştiğini söylemek mümkün değildir.”dedi.
“Niccola Egundino’nun hazırladığı raporun, 26 Ekim’de Roma’ya ulaşması ve Avrupa kamuoyunun Trabzon’un Fethi konusunu bu tarih ve şekilde öğrenmiş olması kafalarda karışıklığa neden olduğu kanaatindeyim.”
“26 Ekim tarahinin nereden kaynaklanabileceği” hakkındaki sorumuzu yanıtlayan Araştırmacı-Yazar ve Akademisyen Hanefi Bostan; “Buna sebep olan konu ise; Trabzon’da tüccarlık yapan Niccola Egundino’nun,Trabzon’un Fethi ile ilgili hazırladığı “Rapor Mektub’un” Anadolu’dan 21 Eylül’de postalandığını,20 Ekim’de Venedik’e,26 Ekim’de Roma’ya,27 Ekim’de Volterre’ya ve 23 Mart 1462 yılında da Bologna’ya vardığı tarih kayıtlarında mevcuttur. Niccola Egundino’nun hazırladığı raporun 26 Ekim’de Roma’ya ulaşması ve Avrupa kamuoyunun Trabzon’un Fethi konusunu bu tarih ve şekilde öğrenmiş olması kafalarda karışıklığa neden olduğu kanaatindeyim.
“Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin resmi kayıtlarında bile fetih tarihi 15 Ağustos olarak kayıtlı iken,26 Ekim tarihinde ısrarla fetih kutlaması yapmak abesle iştigaldir.”
Şakir Şevket’in Salnameleri,Devletin resmi kayıtlarıdır.Trabzon Salnameleri’nde de Trabzon’un Fetih tarihi 15 Ağustos 1461 olarak kayıtlıdır.Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin resmi kayıtlarında bile fetih tarihi 15 Ağustos olarak kayıtlı iken,26 Ekim tarihinde ısrarla fetih kutlaması yapmak abesle iştigaldir.” Dedi.
“26 Ekim tarihi,ikinci kaynaktan bir rivayettir.”
Konu ile ilgili bilgisine başvurduğumuz ve Vira Trabzon Haber’e özel açıklamalarda bulunan diğer bir isim ise;19 Mayıs Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi ve Araştırmacı-Yazar Prof.Dr. İbrahim Tellioğlu oldu…
İbrahim Tellioğlu da; iklim koşulları ve teknik olarak 26 Ekim tarihinin tarihi gerçekten uzak ve ‘ikinci kaynaktan bir rivayet’ olarak değerlendirdiğini ifade ederek;
“Trabzon’un Fethi sırasında Fatih Sultan Mehmet’in yanında sefere katılan tarihçiler var.Trabzon’un nasıl fethedildiğine dair bilgi veriyorlar fakat hangi tarihte fethedildiğine dair bilgi yazmamışlar.Bunlardan biri Tursun Bey mesela.Olayın gelişimini anlatıyor ama tarih vermiyor.
Osmanlı Dönemi’nin sefer dönemleri ele alındığında ve de iklim koşulları değerlendirildiğinde 26 Ekim tarihinin gerçekçilikten uzak olduğunu ifade eden İbrahim Tellioğlu,şunaları söyledi;
“Şimdi,teknik bakımdan değerlendirirsek;Eğer Trabzon 26 Ekim’de fethedilmiş olsa,Fatih Sultan Mehmet’in o kışı, Trabzon Bölgesi’nde geçirmiş olması gerekir.Çünkü kış gelmiş… Osmanlı Ordusu,sefere bahar ayında çıkar ve kış gelmeden de geri döner.Teknik olarak bu böyledir.Bir de Fatih Sultan Mehmet’in ordusunda “Tımarlı Sipahiler” var.Tımarlı Sipahiler,taşradan toplanan askerler olduğu için,onlarında yerlerine dönmesi lazım.Yani yaşadıkları topraklara dönmeleri gerekir.Bahsi geçen tarih bunun için uygun değildir.
Ayrıca,Osmanlı Ordusu’nun kara birliklerinden önce Osmanlı Donanması’nın Trabzon Şehri’ni kuşattığını ve Komenosların bu duruma çok fazla direniş gösteremediklerini tarih kayıtlarından okuyor ve anlıyoruz. Bu belge ve bilgilerin ışığında 15 Ağustos tarihinin Trabzon Fethi ile ilgili tarih olduğunu söylememiz daha doğru olacaktır.26 Ekim tarihini, ikincikaynaktan bir rivayetin değerlendirilmesi olarak görüyorum.”
Trabzon’un Fethi’nin 26 Ekim’de kutlanmaya devam edilmesi ile ilgili olarak ta değerlendirmede bulunan İbrahim Tellioğlu; “Uzun Zamandır 26 Ekim tarihinde kutlanmış ama yanlış kutlanmış. O tarihte bu işin gerçekleşmiş olması çok zayıf bir durum.Teknik ve fiziki sebeplerden dolayı da çok düşük bir ihtimal.Çünkü, o kadar büyük bir ordunun o bölgeden kış koşullarında geri dönmesi mümkün değildir.Bu konuyu “Trabzon Rum Devleti” kitabımda detaylıca ele alıp yazdım zaten.Bir kaç yıl evvel Trabzon’da bu konu ile ilgili tarihçiler olarak panel yaptık ve 26 Ekim tarihinin yanlış bir tarih olduğunu ve doğru tarihin 15 Ağustos olduğunu ifade ettik.” Dedi.
