Bu yazımda bana kitaplarını imzalayan hemşerilerimden, Trabzonlu yazar ve şairlerden söz edeceğim. Trabzon, geçmişten günümüze önemli yazar ve şairlerin yetiştiği, birçok kitap ve dergi-gazetenin yayınlandığı bir kültür kenti olarak bilinir. Ne yazık ki cahilliğin prim yaptığı son zamanlarda Trabzon’un bu görkemli kültür geçmişini unutturmak için yerel düzeyde alışılmadık uğraşılara rastlıyorsak da, en doğru yargıç olan zaman kimin ne olduğunu, yıllar sonra da olsa, gösterecektir.
Trabzonlu yazar ve şairlerin çoğunun kitapları benim kitaplığımda eksiksiz bulunmaktadır. Bunlardan, İsmet Zeki Eyuboğlu’nu, Ahmet Özer’i, Ömer Kayaoğlu’nu, Subutay Karahasanoğlu’nu, Yaşar Miraç’ı daha nicelerini örnek gösterebilirim. Hatta aynı kitabın ilk baskısından son baskısına kadar tüm baskılarını edindiğimi de söyleyebilirim. Kitap düşkünlüğü böyle bir şeydir işte. Trabzonlu yazar ve şairlerin elimdeki kitaplarının çoğu kendilerinden ithaflı ve imzalıdır. Bu da kitapların manevi değerlerini benim gözümde katlamaktadır. Trabzonlu yazarların büstlerinin parklardan kaldırıldığı, kültür yoksunları tarafından internet sitelerinden adlarının, resimlerinin silindiği günümüzde onları bir daha anmak, bilenlere hatırlatmak ve bilmeyenlere de göstermek için bu yazı kaleme alınmıştır. Burada Trabzonlu yazar ve şairlerin imzalı kitaplarından sadece bir örnek verebiliyorum. Ama, yukarıda da değindiğim gibi, bu yazarların bende bulunan kitaplarının çoğu, bazılarının ise tümü imzalıdır. Örneğin İsmet Zeki Eyuboğlu’nun, alanında bir rekor olan 120 telif ve çeviri kitabının hemen tamamının kitaplığımda bulunduğunu ve hatırı sayılır sayıdaki nüshalarının da kendisinden ithaflı ve imzalı olduğunu söylersem durumu daha iyi anlatabileceğimi sanıyorum. Değerli dostum, Trabzon Lisesi’nden devre arkadaşım Ahmet Özer’in de otuzu aşkın eserinin kitaplığımda bulunduğunu ve tümünün kendisi tarafından ithaf yazılarıyla imzalanmış olduğunu da belirteyim. Özer’in kırkıncı kitabı, Mordoğan, Şiirler, Klaros Yayınları tarafından geçtiğimiz günlerde yayınlandı.
Trabzonlu yazar ve şairlerden kitaplığımda eserleri bulunan ve olanak bulamadığımdan bu eserlerini kendilerine imzalatamadıklarım da var. İmza bağlamında onlardan söz etmesem de onların kitapları kitaplığımda, ilgili raflarda çoktan yerlerini almıştır. Bunu bilsinler. Trabzonlu yazar ve şairlerden bir kısmını, Müteferrika ve Kıyı dergilerinde yayınlanan yazılarımda, Trabzon’a Armağan ve Maçka Yolları Taşlı adlı kitaplarımda ayrıntılı bir şekilde anlattım. Burada söz edeceğim yazar ve şairleri ancak kısa bir şekilde tanıtacağım. Yazarlar ve şairler hakkında daha fazla bilgi yukarıda adlarını verdiğim kitaplarımdan, yazarları konu edinen sözlüklerden ve Mehmet Akif Bal’ın Trabzonlu Simalar ve Aileler adlı eserinden alınabilir. Burada, yeri geldikçe ilgili yazılarıma da dipnotlar bağlamında gönderme yapacağım.
Kitaplarındaki ithaf ve imza metinlerini yayınladığım, hemen hemen hepsi, ağabeyim, kardeşim, arkadaşım olan Trabzonlu yazarların, şairlerin ve kitaplarını tekrar hatırlatmak, onların el yazılarını bir belge olarak geleceğe taşımak istedim. Trabzon’u asıl temsil edenler onlardır. Ben onlarla, onların eserleriyle övünüyorum. Aslında onlar burada yaptığımdan çok daha fazlasını hak etmiştir. Benim elimden gelen ancak bu kadar. Söz ettiğim Trabzonlu yazar ve şairlerden artık aramızda bulunmayanlar nur içinde yatsınlar. Aramızda bulunanlara da mutlu, sağlıklı uzun ömürler diliyorum.
İsmet Zeki Eyuboğlu’nu 1956-1957 yıllarında, Maçka Ortaokulu’nda öğretmenlik yaptığı dönemde tanıdım. Eyuboğlu’nun, Trabzon’da, Ömer Turan Eyuboğlu tarafından yayınlanmakta olan Hâkimiyet gazetesinde Çakır Ayşe adlı romanı da o sıralarda tefrika ediliyordu. Anımsayanlar vardır; o yılların İstanbul ve Anadolu gazetelerinde tefrika romanlar yayınlanması neredeyse bir gelenekti. Yaşar Kemal’in, Yaman Koray’ın, Refik Erduran’ın bazı romanları da önce böyle tefrika halinde gazetelerde yayınlanmış daha sonra kitap olarak basılmıştır.1 İsmet Zeki Eyuboğlu’nu, 1982 yılında, iç hastalıkları ihtisası için gittiğim Almanya’dan döndüğümde, İstanbul’da daha yakından tanıdım. Maçka ve Trabzon’la ilgili çeşitli kültürel etkinliklerde, toplantılarda karşılaştığımız gibi kendisi de zaman zaman Kadıköy/Caddebostan’daki muayenehaneme gelirdi. Güzel sohbetlerimiz olurdu. Bu arada edindiğim kitaplarının büyük bir bölümünü de kendisine imzalatmak olanağını bulmuştum. Bir gün de, İ. Gündağ Kayaoğlu, Ömer Asan ve Sabri Koz’la beni evine davet etmişti. Fatih’teki evine gittik ve orada saatlerce sohbet ettik. Ayrılırken bize kitaplarından verdi. Ziyaretimizden çok memnun olmuştu. İsmet Zeki Eyuboğlu, 1987 yılında yayınlanmış olan Anadolu Halk İlâçları adlı kitabını, benim de hekim olduğumu belirtecek ve geleneksel halk hekimliğini anımsatacak şekilde imzalamıştı:
“Mustafa Duman Kardeşe,
Maçka yaylâlarında da dilsiz hekimler olan
çiçeklerin esinlediği sevgilerle.
İ. Zeki Eyuboğlu, 21.1.1987.”
İsmet Zeki Eyuboğlu, daha sonra yayınlanmış olan Karadeniz Türküleri adlı kitabını da, bizim Zanha Köyü ile komşu Kusera Köyü’nün ortak yaylâsının eski adı olan “Sanaşitka” adını da anımsatarak imzalamıştır ki günümüzde bu adı bilen çok az insan kaldığını sanıyorum.
“Sevgili Dr. Mustafa Duman’a
Sanaşitka’dan sevgilerle.
İ. Z. Eyuboğlu. 9.11.1995.”
1926 yılında, Maçka’nın Soldoy Köyü’nden doğan Sait Aydemir hocamız, 1977 yılında, Trabzon’daki Fatih Eğitim Enstitüsü fizik öğretmenliğinden emekliye ayrılmıştır. O, yaşamı boyunca izlediği ve izleyenlerden dinlediği yaşanmış fıkraları, 2005 yılında, Hoşlandıklarımız Eğlendiklerimiz adıyla kitaplaştırmıştı. Kitabını ithaf yazısıyla, imzalayarak bana ulaştıran değerli hocamız ayrıca 34 fıkra içeren Gülmece adlı el yazısı fıkra derlemelerini de şu ithafıyla gönderdi:
”Sayın Dr. Mustafa Duman Beyefendiye
saygılarımla. Sait Aydemir, 14 Mayıs 2009.”
Saygı bizden Sait Hoca. Sağlıklı ve uzun ömürler dilediğim hocamın bu fıkralarından bazılarını yerel halk fıkraları bağlamında yayınlamıştım.2
Trabzonlu avukat, şair Subutay Karahasanoğlu, 1986 yılında daktiloyla temize çektiği 240 dörtlükten oluşan Maçkalı Türküler adlı kitabının herhalde çok nadir olan örneklerinden birini bana vermişti.3 Bu yayınlanmamış kitabın fotokopiyle yapıldığı anlaşılan kapağında yer alan el yazısı ithaf türküsü şöyleydi:
“Bu maçkalı türküler
Sesidir yüreğimin
Bi bakarsın gitmişiz
Oysa burdaydık demin.”
Karahasanoğlu, Bir Kuşun İki Kanadı adlı şiir kitabını kısa bir şiirden oluşan şu ithaf yazısıyla imzalamıştır:
“Sevgili Duman,
Tüm çocuklar sevi
Paylaştıkça büyüyen
Çiçekler gibi.
İstanbul, 29 Ocak 1988, Karahasanoğlu.”
Maçkalı şair Ömer Kayaoğlu, şiirlerinin büyük bir bölümünde Trabzon’u, Maçka’yı anlatmıştır. O, doğduğu, çocukluğunun geçtiği topraklara sevdalıydı. Yarbay rütbesiyle tabur komutanlığından emekliye ayrılmış olan Kayaoğlu, görevi gereği tüm yurdu dolaşmıştır ama Maçka’yı, Trabzon’u hiç unutmamıştır.4 Ömer Kayaoğlu’nu, aramızdaki adıyla “Ömer Amcamızı 2001 yılında kaybettik. Nur içinde yatsın. Ömer Kayaoğlu, Trabzonlu Kemençeden adlı şiir kitabının ilk baskısını bana türkülü bir ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“Sevgili Mustafa Duman’a
Dumana bak dumana
Yayılıyor kırana
Ben Duman’a el ettim
İndi bizim harmana,
diyerek ve gözlerinden öperek. 2.3.1986.”
Yazar, şair Ahmet Özer, ben yurtdışında bulunduğum sırada yayınlanmış olan ilk şiir kitabı Ayrı Beraberlikler de dahil olmak üzere, adlarını çok ilginç ve güzel bulduğum tüm kitaplarını bana ithaf yazılarıyla imzalamıştır. Ahmet Özer 300 sayıyı geride bırakarak, 50 yıldır Trabzon’un alâmeti farikası durumuna gelen Kıyı Kültür Sanat Dergisi’nde yoğun emeği geçen bir kültür adamıdır ayrıca. Trabzon’un birçok değerinin yaşamlarını, emeklerini araştırmış ve yazılar, kitaplar bağlamında ak kâğıt üzerine düşürmüş, yarınlara göndermiştir.5 Özer, Ayrı Beraberlikler’i bana, yayınlanışından 29 yıl sonra şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Mustafa Duman kardeşime
İlk kitabın sonsuz coşkusuyla hep sevgiyle.
İstanbul, 21.3.2010. Ahmet Özer.”
Ahmet Özer, 2000 yılında yayınlanmış olan Yüzün Yeryüzüdür adlı kitabında düzyazılarını toplamıştır. Kitabı bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştır:
“Ahmet Özer’den
Nasreddin Hoca’mızın torunu kardeşim Mustafa Duman’a.
Düşmana inat biraz daha yaşamak ve yazmak.
Sevgiyle yüreğimden. Ankara 1.6.2002. Ahmet Özer.”
Dr. Gündoğdu Sanımer de bir Trabzon sevdalısı, Kıyı Dergisi dostuydu. 1935 yılında, Trabzon’da doğdu, Trabzon Lisesi’ni bitirdi, hekim olduğu 1966 yılından sonra da tüm meslek yaşamını Trabzon’da geçirdi. Trabzon’a gittiğim zamanlarda, Saray Sineması’nın bulunduğu binadaki muayenehanesine uğrar, sohbet ederdik. Bir defasında yaptığı ebrulardan birini imzalayıp bana armağan etmişti. Halen arşivimde saklarım bu ebruyu.6 Sanımer, emekli olduktan sonra İstanbul’a yerleşti. Sağlık sorunları vardı. Onu 22 Haziran 2003 tarihinde kaybettik. Sultanbeyli’deki cenaze törenine, o zamanlar bir felç geçirmiş olan İ. Zeki Eyuboğlu yeğeninin kolunda gelmişti. Sanımer’i, Sultanbeylide, Prof. Dr. Kemal Alemdaroğlu, Dr. Halil İbrahim Bahar, Dr. Celalettin Algan, Ali Mustafa, Yaşar Miraç, Alaettin Bahçekapılı, Raif Özben, Öner Ciravoğlu, Yusuf Katiboğlu ve diğer hehşehrilerinin katıldığı cenaze töreniyle sonsuzluğa uğurladık. Yakın dostu Ahmet Özer o tarihte yurt dışında idi. Gündoğdu Sanımer, Suyun İnce Sesinde adlı şiir kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“Gündoğdu Sanımer’den
sevgili Mustafa Duman kardeşime
en içten sevgilerimle. 20.6.1991, Trabzon.”
Gündoğdu Sanımer’in Trabzon Destanı adlı şiir kitabı ölümünden sonra, 2004 yılında Anadolu Sanat Yayınları tarafından, İstanbul’da yayınlandı. Sanımer’in henüz yayınlanmamış anılarını okuma olanağını buldum. Anılarının, İstanbul Tıp Fakültesi’ne girdiği güne kadarki bölümünü anlattığı bu kitap, Trabzon’un sosyal ve kültürel yaşamından önemli kesitler içermektedir. Bu kitabın zengin görsel malzemeyle yayınlanması Trabzon kültürü için bir kazanç olacaktır.
Yaşar Miraç’ın Trabzonlu Delikanlı adlı şiir kitabını ilk kez okuduğumda, değişik bir şair ve değişik bir söyleyiş karşısında olduğumu anladım. Kitabı 1980 yılında edindim. Türkiye’nin Atatürk’ün yolundan ayrılmasında en büyük rolü oynayan 12 Eylül cunta yönetimi şefi Kenan Evren bu kitapta çıkan bir şiiri diline dolamıştı. Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nu da bu kitabı bağlamında Yaşar Miraç’a ödül verdiği için eleştirmiş ve sonra da kapatmıştı. Almanya’dan döndüğümde, yayınlanışından yaklaşık 10 yıl sonra Yaşar Miraç Trabzonlu Delikanlı’yı bana şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Sevgili Mustafa Duman’a
Dostluğundan duyduğum sevinçle…
Yaşar miraç Ağustos 91. İstanbul.”
Yaşar Miraç, Trabzon’dan Çıktım Yola adlı şiir kitabının ikinci baskısını da bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“Sevgili Dr. Mustafa Duman’a
Trabzon’a sevdalı olmasından duyduğum sevinçle,
kardeşilikle… Yaşar Miraç, 27 Şubat 88. İstanbul.”
Yaşar Miraç, hemen hemen tüm şiir kitaplarını bana ithaflı olarak imzalamıştır. Kitaplarına girmeyen çok sayıda şiirini topladığı ve 2002 yılında yayınladığı 823 sayfalık 1001 Şiir adlı kitabını da ithaf yazısı yanında mavi zemin üzerine beyaz kalemle çizdiği desenlerle zenginleştirerek imzaladı.
Trabzon Lisesi’ndeki öğrenciliği sırasında tanıdığım M. Özer Cıravoğlu, okulun 1962 yılı mezunlarındandır. Mimardır. 1990 yılında yayınlanan ilk şiir kitabı Seslenişler’i bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“M. Özer Cıravoğlu’ndan içten sevgilerle.
İmza.”
Özer Ciravoğlu, Trabzon Lisesi’nden arkadaşım Öner’in ağabeyidir. Küçük kardeşleri Ömer Faruk da yazardır. Üç kardeş, 2011 yılında, Trabzon Sanatevi’nde aynı gün ve saatlerde, bir arada imza günü düzenlediler ve kitaplarını okuyucularına imzaladılar. Bu imza günü de Trabzon’un kültür tarihinde ilk kez gerçekleşen ilginç bir olaydır.
Çaykaralı öğretmen, şair Hasan Hüsnü Durgun, 1990 yılında yayınlanan Ağıtsız Çığlık adlı şiir kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“Sayın Duman,
Şiirin sıcaklığı içinde, şu küçücük çığlığımla Trabzon’dan
bir merhaba demek istiyor; sağlık ve esenlikler diliyorum.
Sevgilerle… 30 1. 1991. Trabzon. Hasan hüsnü.”
Attila Aşut’u Trabzon Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarından beri tanırım. Yazar ve şair olduğu gibi Trabzon’un yetiştirdiği önemli gazetecilerden biridir. Gazetecilik alanında, 1963 yılında, Hakimiyet gazetesi yayın yönetmeni iken Türk Dil Kurumu Ödülü’nü de almıştır. Aşut, Trabzon Lisesi’nde öğrenci olduğum 1961-1964 yıllarında, Hizmet ve Hakimiyet gazetelerinde şiir ve yazılarımın yayınlanmasında yardımcı ve yönlendirici olmuştur. Kırk yıl sonra karşılaştığımızda, Acının Külrengi adlı şiir kitabını bana şu ithafla imzaladı:,
“Attila Aşut’tan kadim dost Mustafa Duman’a
Kırk yıl sonra merhaba!
İstanbul, 9.6.2003. Attila Aşut.”
Bir dönem Trabzon’da il kültür müdürü olarak da çalışmış olan Oflu felsefeci, şair Kenan Sarıalioğlu, 1995 yılında yayınlanmış olan Ayna Rübaileri adlı kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştır:
“Sevgili dost Mustafa Duman’a,
en içten dileklerimle sevgi ve saygılarımla.
5.11.1995. Kenan Sarıalioğlu.”
Trabzon’a gittiğim zamanlarda eski Vilâyet Konağı’ndaki bürosunda ziyaret ettiğim ve o dönemdeki yardımcısı değerli dost Veysel Usta’nın da bulunduğu sohbetler ettiğimiz Sarıalioğlu’nun Ayna Rübaileri yayınlandığı yıllarda, gene felsefeci bir şair olan Hilmi Yavuz’un Ayna Şiirleri adlı kitabı çıkmıştı. Rastlantı olarak biribirinden habersiz yakın tarihlerde yayınlanmış olan bu Ayna’lı kitaplar bağlamında Hilmi Yavuz ve Sarıalioğlu arasında, İstanbul’da, Tepebaşı’daki TÜYAP Kitap Fuarı’nda, İ. Gündağ Kayaoğlu’nun sahibi olduğu Anadolu Sanat Yayınları standında geçen konuşmaları ağır işittiğim için tam duyamadım. Sonunda gülüştüklerine göre rastlantıyı tatlıya bağladıklarını anladım. Ne konuştuklarını ise onlar bilir.
Ömer Güner’i, 1960’lı yılların başından beri tanırdım. Cumhuriyet gazetesinin Trabzon muhabirliğini de yapmış olan Güner, bir çok sivil toplum kuruluşunda görev almış değerli bir gazeteciydi. Trabzon’da yayınlanan bazı gazetelerde çıkan yazılarını bir araya getirdiği Gök Renginde Trabzon adlı kitabını bana şu ithafla imzalamıştı:
“Mustafa Duman Kardeşime,
Trabzon sevgisiyle. 16.2.1995.”
Akçaabatlı araştırmacı yazar Mustafa Yazıcı yetmişten fazla kitabı yayınlanan bir hemşehrimizdir. Yazıcı soyadı ona gerçekten yakışmıştır. Yazıcı, İstiklâl Savaşı sırasında, 1919 yılında, Samsun’da basılan Feryâd-ı Vatan adlı kitabın çevriyazısını yapmış ve yayınlamıştır. Hafız İsmail Hakkı’nın yazdığı bu kitapta vatan konulu 5 marş yer almaktadır. Yazıcı, 2011 yılında yayınladığı bu kitabı bana şu ithafla imzalamıştı:
“Atatürk’ün Samsun’a çıkışı anısına
Dr. Sn. Mustafa Duman meslektaşıma hediyemdir.
3.9.2012. Pazartesi. Trabzon.”
Yazar, şair Turan Bahadır’la 1962-1963 yıllarından, Trabzon Lisesi 5 Edebiyat B sınıfından arkadaşız. Ben ertesi yıl fen bölümüne geçince sınıflarımız ayrılmıştı. Turan’la tam 50 yıl sonra, Trabzon’da, Fethi Yılmaz kardeşimizin Sonhaber Matbaası’nda karşılaştım. Geçmiş günleri andık, sohbet ettik. Saçlarımız ağarmış, gençlik yıllarımız oldukça uzakta kalmıştı. Ben, Turan’ın şiirlerini, yazılarını Kıyı dergisinden izlerdim. Cam Kırıkları adlı şiir kitabını imzalayıp bıraktı. Sonra da Zamanın Tanığı adlı, Trabzon’un 1916-1918 yılları arasında yaşanmış olan muhacirlik yıllarını, o günlere tanık olanlardan dinleyerek kaleme aldığı kitabını imzalayıp gönderdi. Bahadır’ın, Zamanın Tanığı’ndaki kısa ithafı şöyleydi:
“Mustafa’ya,
sevgiyle, esenlikle. Turan.”
Sunay Akın, yalnız yazar ve şair olarak değil, televizyonlarda programlar, çeşitli toplantılarda konuşmalar yapan bir kültür adamı olarak günümüzde tanınmış olan Trabzonlulardan biridir. Rahmetli babası Tuncay Akın değerli bir ağabeyimdi. Trabzon – Maçka’dan, annemin köyü Galyan-Mesahor’dandır. Sunay Akın, ilk kitabı Makiler yayınlandığı yıllarda, Caddebostan’daki muayenehaneme uğrardı. Çeşitli konularda sohbet ederdik. Sunay Akın, İstanbul, Göztepe’de, Türkiye’de ilk olduğunu sandığım “Oyuncak Müzesi”ni kurmuştur.7 Sunay Akın bir toplantıda, beni, kendisini ilk keşfedenlerden biri olduğunu sandığım Cemal Süreya ile de tanıştırmıştı. Sunay Akın, 1989 yılında, Cem Yayınevi tarafından yayınlanan ilk kitabı Makiler’i bana şu ithafla imzalamıştı:
“Trabzon kültürünün büyük ustası, güzel insan,
amcam! Dr. Mustafa Duman’a
yaptığı onca güzel şey için sonsuz teşekkür, sevgiler, saygılar.
5.11.89. Sunay Akın.”
Sunay Akın’a, kitabına neden Makiler adını koyduğunu sorduğumda, coğrafyacı olan Akın, kitaptaki kısa şiirlerini, Akdeniz bölgesinin ağaççıklardan oluşan ve “maki” adı verilen bitki örtüsüne benzettiği için bu adı seçtiği yanıtını vermiştir. Gerçekten şairce, güzel bir yakıştırma.
Hüseyin Atabaş, yalnız şair olarak değil, Kıyı’da yayınlanan yazıları bağlamında çağını anlayan, yorumlayan bir kişilik olarak Trabzon’un aydınlık yüzlerindendi. Atabaş, Bitmeyen-Yüzün Bende kitaplarının 1994 yılında yapılan bir aradaki ikinci baskılarını şu ithafla imzalamıştı:
“Bitmeyen güzellikler dileyerek
Mustafa Duman’a sevgi ve dostluk duygularımla.
İst. 9 11. 1995.”
Kıyı’nın yayın yönetmeni yazar, şair Ali Mustafa’nın ilk kitabı Çağdaş Yangınlar 1992 yılında Cem Yayınevi tarafından yayınlanmıştı. Akademi Kitabevi 1989 Şiir Mansiyon Ödülü’nü de kazanmış olan bu kitabını Ali Mustafa bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştır:
“Ali Mustafa’dan Mustafa Duman’a
Karadeniz kıyılarında şiir rüzgârlarından… Sevgiyle.
23 Kasım 1992. Avcılar-İstanbul.”
Nitelikli bir dergi Mor Taka’yı yayınlamış olan Yaşar Bedri Özdemir, kendisine özgü bir şiiri olan şairlerdendir. Mor Taka Kitaplığı tarafından 2009 yılında yayınlanan Ruşen Ali Cengi adlı şiir kitabını bana şu ithafla imzalamıştı:
“Yaşar Bedri’den Mustafa Duman için muhabbetle.
- Bedri. 17.7.2010. Trabzon.”
Trabzon Lisesi yıllarından beri arkadaşım, editör, yazar, şair Öner Cıravoğlu, 2010 yılında Kavis Yayınları tarafından yayınlanmış olan Okuma Gözlüğü adlı kitabında denemelerini bir araya getirmiştir.8 İki yazısında benden ve kitaplarımdan da söz eden Ciravoğlu, bu kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Sevgili Dr. Mustafa Duman’a
Trabzon sevdasını bu gözlükle arama çabasındayım.
Öner. 24.4.2010.”
1959 yılından beri Maçka Ortaokulu’ndan, Trabzon Lisesi’nden arkadaşım yazar, şair, yayıncı Alâettin Bahçekapılı, TRT emekli yapımcılarındandır. Ataşehir Ev-Kültür Dergisi’ni yayınlamıştır. Bahçekapılı, sağlıklarında, Aziz Nesin’den Sakıp Sabancı’ya, Salâh Birsel’den Vehbi Koç’a tanınmış kişilerle yaptığı konuşmaları Sesleri Bende Kaldı adıyla kitaplaştırmıştır.9 Heyamola Yayınları tarafından 2006 yılında yayınlanan kitabın, adı geçen kişilerin seslerini içeren bir de CD eki vardır. Bahçekapılı kitabın bana, şu ithafla imzalamıştı:
“Alâettin Bahçekapılı’dan
dost, kardeş Mustafa Duman’a
sonsuzluğa doğru merhaba…
İmza. 29.10.2006.”
Ömer Faruk Ciravoğlu, yazar, şair Ciravoğlu kardeşlerin en küçüğüdür. Bazı siyasi davalardan yargılandı. 12 Eylül faşist yönetimi döneminde yurt dışına çıktı. 12 Eylül 1980 öncesi ve sonrası yıllarda başından geçen olayları anlattığı Titrek Hamsi Örgütü adlı kitabının genişletilmiş ikinci baskısı 2004 yılında, Pencere Yayınları tarafından yapıldı. Ben, Ömer Faruk’u, Trabzon Araştırmaları Merkezi Vakfı’nın (TAMEV) kuruluşu aşamasında, 1996 yılında, İstanbul- Kalamış’ta, radyo – televizyon – yayıncılık işleriyle uğraşan hemşehrimiz, vakıf kurucularından Bülent Baş’ın iş yerinde tanıdım. 50 yıllık arkadaşım Öner Ciravoğlu’nun kardeşi Ömer Faruk, güzel ve ilginç kitabı Titrek Hamsi Örgütü’nü bana şu ithafla imzaladı:
“Sevgili Duman’a,
Sevgiyle.
9 12.2007. Kadıköy. İmza.”
Heyamola Yayınları’nın sahibi, yazar Ömer Asan aynı zamanda benim de yayıncımdır. Kitaplarımın bir kısmının yayınını o üstlenmiştir. Roman Kahramanları adlı ilginç dergiyi de yayınlamaktadır. Roman Kahramanları 25 sayıyı çoktan geride bıraktı. Ömer Asan, 2005 yılında yayınladığı Niko’nun Kemençesi adlı öykü kitabını bana şu ithafla imzalamıştı.
“Ömer Asan’dan
Sevgili Mustafa Duman abime
Saygılarımla. 9.10.2005. İmza.”
Kitaplığımda bulunan ilk 10 sayısı, Trabzon’da, Ocak 1993-Ekim 1993 tarihleri arasında çıkmış olan Mavi Nota Aylık Müzik ve Sanat Dergisi’ni yayınlayan Müfit Semih Baylan’ın Trabzonlu Müzisyenler ve Musikimizde İz Bırakanlar adlı kitabı 1991 yılında, Trabzon’da basıldı. Kendisini Türk musikisine adamış olan Baylan’ın kitabını o tarihlerde edinmiş fakat kendisiyle karşılaşamadığım için imzalatamamıştım. Nihayet aradan 23 yıl geçtikten sonra, 15 Şubat 2014 tarihinde, İstanbul’da, Büyük Kulüp’te Trabzon Araştırmaları Merkezi Vakfı tarafından düzenlenen “Ahmet Selim Teymur’u Anma Günü”nde Baylan’ın da konuşmacı olarak bulunacağını öğrendiğimde toplantıya giderken kitabını yanıma aldım ve kendisine imzalattım. Baylan, kitabını şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Sayın Mustafa Duman’a
Çok saygı ve sevgilerimle.
15.2.2014. Büyük Kulüp. İmza.”
- Reşat Sümerkan, Trabzon konusunda, mimariden etnografyaya, folklordan fotoğrafa kadar araştırmalar, çalışmalar yapan bir hemşehrimizdir. 1997 yılında, Anadolu Sanat Yayınları tarafından yayınlanan Temel Aga’nın Mektupları ise mizah anlatılarını içeriyor. Sümerkan, kitabını şu ithaf yazısıyla bana imzaladı:
“Değerli Mustafa Ağabeyim’e
Hiç de yabancı olmadığı Temel Agalar dünyasından saygıyla.
16.5.1998. İmza.”
Kitaptaki karikatürleri çizen Trabzonlu ressam Muammer Kotbaş da güzel çizgisinin eşliğinde şu ithaf yazısıyla kitabı bana imzaladı:
“Mustafa Duman’a saygılarımla.
Muammer Kotbaş 98.”
Temel Aga’nın Mektupları hem yazarı hem de çizeri tarafından imzalı olarak kitaplığımda yerini aldı. Zaman zaman okur, her seferinde kahkahalarla gülerim. Yazana, çizene teşekkürler.
Sürmeneli öğretmen, şair İhsan Topçu,1990 yılında yayınlanan Arayış yol Arıyor adlı şiir kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Sayın Dr. Mustafa Duman’a içtenlikle.
28 5.1990. İhsan Topçu.”
Trabzon sevdalısı şair Ömer Kayaoğlu’nun oğlu İzzet Gündağ Kayaoğlu da Trabzon’u çok severdi. 2003 yılında aramızdan ayrılan Kayaoğlu, bakır etnografyası konusunda uzmandı. Sahibi olduğu Anadolu Sanat Yayınları içerisinde daha çok Trabzonluların Trabzon’la ilgili kitaplarını basardı. Benim Trabzon Halk Şairleri adlı kitabımı da 1995 yılında yayınlamıştı. Kayaoğlu, babası için,”O Trabzon’dan alacaklıdır”, derdi. Kendisinin de Trabzon’a borçlu olduğunu eklerdi.10 Bana imzaladığı Trabzon’da Türk Bakırcılık Sanatını Tarihsel Gelişimi adlı kitabındaki ithaf yazısı da bu konuyla ilişkilidir. Şöyle yazmıştı Kayaoğlu, Prof. Dr. Oktay Belli ile ortak eserleri olan kitabın iç kapağına:
“Çok değerli dostum, hemşehrim Dr. Mustafa Duman’a,
Trabzon’a olan borcumun bir taksidi sayılması dileğiyle…
Gündağ Kayaoğlu. 14.11.2002. İmza.”
Trabzon kültürüne yaptıkları hizmetlere karşın Trabzonluların, baba- oğul Ömer ve Gündağ Kayaoğlu’lar için hiçbir şey yapmadıklarını da dile getirmek zorundayım. Belki onların adlarını bile duymamışlardır. Bu anımsatma Trabzon’un kültür bağlamında, son yıllarda düştüğü durumu açıkça ortaya koymaktadır ve diğer yazar ve şairler için de geçerlidir. Gündağ Kayaoğlu, vefatından önce babasının ve kendisinin kütüphanelerinde bulunan toplam 400 imzalı kitabı Trabzon-Maçka Belediyesi’ne bağışlamıştır. Türkiye’nin en önemli yazar, şair ve sanatçılarının imza ve ithaflarını taşıdıkları için ayrıca bir belge olan bu kitaplar umarım kaybolup gitmemiştir.
Hüseyin Albayrak, araştırmacı yazar olarak Trabzon’la ilgili bir hayli kitap yayınlamıştır. En son eseri Dünden Bugüne Trabzon Basını adlı 4 ciltlik kitabı 2010 tarihini taşımaktadır. Albayrak kitabını şu ithaf yazısıyla bana imzalamıştı.
“Trabzon sevdası ile dopdolu
Sayın Dr. Mustafa Duman’a en kalbi muhabbetlerimle.
Ankara. 24 10. 2012. İmza.”
Sürmeneli tarihçi Mehmet Bilgin, konusunda “Dr.” unvanını almış bir yazardır. Doğu Karadeniz ve bu bağlamda Trabzon tarihi konulu makale ve kitapları yayınlanmıştır.11 2013 yılında, Ötügen Yayınları arasında çıkan Karadeniz Dünyası adlı kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştır:
“Mustafa Duman’a Sevgilerimle.
Mehmet Bilgin. 8.6.2013.”
Mehmet Akif Bal, Trabzon Affan Kitapçıoğlu Lisesi’ni ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Orada yüksek lisans yaptı. Bal, aralarında tanınmış Trabzonluların biyografilerinin bulunduğu Trabzonlu Simalar ve Aileler adlı kitabı da bulunan Trabzon konulu kitaplar hazırlamış ve yayınlamıştır. 2009 yılında yayınladığı Bir Şiirdir Trabzon adlı kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzaladı:
“Sayın Mustafa Duman’a
Çalışmalarımdaki katkıları nedeniyle
en içten hürmetlerimle. Mehmet Akif Bal.”
Mehmet Akif Bal, aralarında benim anılarımın da bulunduğu Trabzon Lisesi mezunlarının anılarını içeren Osmanlıdan Cumhuriyete Trabzon Liseli Simalar ve Trabzon Lisesi’nden Hatıralar adlı kitabını da 2014 yılında yayınlamıştır.
Trabzonlu öykü yazarı Dilber Saka, 1998 yılında, Ankara’da, İlkyaz Kitaplığı tarafından yayınlanan Dinle Beni adlı öyküler kitabını bana şu ithafla imzaladı:
“Dilber Saka’dan Bir güzel insan
Sayın Mustafa Duman’a
Karadeniz kıyılarında söylediğim sevginin, sevdanın,
hüznün, ülkemin, öncesi yüreğimin ve insanlığın türküsüdür bu…
Umarım ulaşır kıyılarınıza umarım ‘dinle’rsiniz.
Sonsuz sevgiler ve güzellikler adına Merhaba.
Sevgiyle saygıyla içtenlikle.
19 Mart 98. İmza. Trabzon.”
Dilber Saka, 1991 yılında yayınlanmış olan Sesim Değdi Yağmurlara adlı diğer öykü kitabını da bana imzalamıştı.
Gazeteci- yazar-karikatürist Hikmet Aksoy, kurduğu Karadeniz Fıkraları Ajansı üzerinden fıkra derlemeleri de yapmıştır. Artık aramızda bulunmayan Aksoy, 2005 yılında yayınladığı Temel Dedi ki…Karadeniz’den Fıkralar adlı kitabını bana şu ithaf yazısıyla imzalamıştı:
“Hikmet Aksoy’dan
Karadeniz sevdalısı değerli yazar Sayın Dr. Mustafa Duman’a
hep gülmesi dileğiyle… 26 9. 2005. İmza.”
Trabzon’dan, Bedri Rahmi Eyuboğlu’ndan öğrencisi Yusuf Kâtipoğlu’na kadar bir çok ressam yetişmiştir. Hatta yetiştirdiği ressam sayısı bağlamında Trabzon rakipsizdir. Ressam Yusuf Kâtipoğlu bana verdiği iki sergi kataloğunun kapağına ithaf yazısı ve imza yanında resimler de yapmıştır. Kâtipoğlu, 1997 yılında Türkiye İş Bankası Parmakkapı Sanat Galerisi’nde açtığı serginin kataloğunun kapağına sevgilileri temsil eden iki kemençe resmi yapmış, kemikbilimin Lâtincesi olan “osteoloji”ye, yani hekim ve okullu ressamların ortak dersi insan anatomisinin bir bölümüne gönderme yaparak yazdığı ithaf yazısına bir de Trabzon manisi eklemiştir:
“Sn. Dr. Mustafa Duman Hemşehrime
En derin osteolojiden sevgi ve saygılarımla.
Yusuf Kâtipoğlu. 24 Mayıs 1997.
Habu yalan dünyada
Elecesun elenlan
Edecesun sevdaluk
Oni da bir bilenlan.”
———————————————————————————————————
- Mustafa Duman, “İsmet Zeki Eyuboğlu: Hayatı ve Bibliyografyası”, Müteferrika, Kitabiyat Dergisi, Sayı: 25, Yaz 2004, İstanbul, s. 133-159; Mustafa Duman, “Trabzon’un Kültür Anıtı: İsmet Zeki Eyuboğlu”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s.364-373.
- Mustafa Duman, “Sait Aydemir’den Derlenen Fıkralar”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s. 249-252.
- Mustafa Duman, “Subutay Hikmet Karahasanoğlu”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s. 377-379.
- Mustafa Duman, “Ömer Kayaoğlu, Hayatı ve Bibliyografyası”, Müteferrika Kitabiyat Dergisi, Sayı: 24, Kış 2003, İstanbul, s. 225-235; Mustafa Duman, “Ömer Kayaoğlu”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s.374-376.
- Çiğdem Sezer, Akan Söz Çınlayan Zaman Ahmet Özer’in Yaşamı ve Yapıtları, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2009, 296 s.; Mustafa Duman, “Akan söz Çınlayan Zaman’ın Ozanı Ahmet Özer”, Kıyı Kültür Sanat Dergisi, Sayı: 269, (Ocak-Şubat 2011), Trabzon, 42-44; Mustafa Duman, “Ahmet Özer”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s.374-376.
- Mustafa Duman, “Aramızdan Ayrılışının 7. Yılında Suyun İnce Sesinde Bir Şair: Gündoğdu Sanımer”, Kıyı Kültür Sanat Dergisi, Sayı: 215, (Temmuz-Ağustos 2010), Trabzon, s. 12-16; Mustafa Duman, “Suyun İnce Sesinde Bir Şair: Gündoğdu Sanımer”, Trabzon’a Armağan, Heyamola Yayınları, İstanbul, Mart 2012, s.129-138.
- Mustafa Duman, “Sunay Akın”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s. 392-393.
- Mustafa Duman, “Yarım Yüzyıllık Arkadaşım Öner Ciravoğlu”, Trabzon’a Armağan, Heyamola Yayınları, İstanbul, Mart 2012, s.156-160.
- Mustafa Duman, “Yazarlığının 50. Yılında Alâettin Bahçekapılı”, Kıyı Kültür Sanat Dergisi, Sayı: 292, (Kasım-Aralık 2014), Trabzon, s. 44-46; Mustafa Duman, “Alâettin Bahçekapılı”, Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s. 388-389.
- Mustafa Duman, “İzzet Gündağ Kayaoğlu, Hayatı, Eserleri”, Müteferrika Kitabiyat Dergisi, Sayı: 23, Yaz 2003/1, İstanbul, s. 201-212; Mustafa Duman, “İzzet Gündağ Kayaoğlu’nun Hayatı, Çalışmaları ve Yayınları”, İzzet Gündağ Kayaoğlu Hatıra Kitabı, Makaleler, (Editörler: Oktay Belli-Yücel Dağlı-Sinan Genim), Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayını, İstanbul, 2005, s. 13-22; Mustafa Duman, “İzzet Gündağ Kayaoğlu”,Maçka Yolları Taşlı, Heyamola Yayınları, İstanbul, Şubat 2014, s. 380-382; Mustafa Duman, “Gündağ Kayaoğlu ile Geçmişe Bir Yolculuk”, Trabzon 2015, Sayı: 10, Trabzon Vakfı ve Trabzon Derneği Yayını, Ankara, Ağustos 2015, s. 37-41.
- Mustafa Duman, “Doğu Karadeniz Tarihçisi Mehmet Bilgin”, Kıyı Kültür Sanat Dergisi, Sayı: 289, (Mayıs-Haziran 2014), Trabzon, s. 43-45.
Geçenlerde internette gezinirken ilk kitabım “Çağdaş Yangınlar”ın Mustafa Duman’a imzalanmış ithaf sayfasına rastladım. Yüreğim ağzıma geldi; yoksa benim de başıma bir şey mi gelmişti.
İmzalı sayfanın yer aldığı internet sitesine daha yakından baktım da rahatladım. Oh be yaşıyordum!.. Kütüphanem de sahaflara satılmamıştı.
Araştırmacı-yazar Sevgili Mustafa Duman Ağabeyim kendisine gelen Trabzonlu yazar ve şairlerin imzalı kitaplarının hikayesini ViraTrabzon internet sitesinde anlatmıştı, durum bundan ibaretti.