10 Ocak biz gazeteciler için çok önemli bir gündür. Turkiye Cunhuriyeti tarihine baktığımızda da 10 Ocak 1961 tarihi çok önemli bir anlam ifade eder. Dönemin olağanüstü koşullarına rağmen ve Milli Birlik Komitesi günlerine rağmen 4 Ocak 1961’de basın çalışanlarına bazı haklar ve yasal güvence sağlayan 212 sayılı Basın İş Kanunu Resmi Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe sokulur.Bunda en önemli faktör gazete patronlarına rağmen o dönemde sendikaların güçlü olması ve basın sendikasının da bastırması ile emek-yoğun çalışan gazetecilere bir takım hakları 212 sayılı yasa ile verilir ve yasa Resmi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe sokulur.
Buna karşılık o dönemin etkili 9 gazete patronajı (Akşam, Cumhuriyet, Dünya-Dünya o zaman günlük siyasi bir gazetedir e Nezih Denirken ile bir alakası yoktur- Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Vatan, Yeni İstanbul ve Yeni Sabah) ortak bildiriye imza atarak gazetelerini üç gün kapattıklarını duyurur.
Bunun üzerine çok seri hareket eden İstanbul Gazeteciler Cemiyeti ve İstanbul Gazeteciler Sendikası bir toplantı yaparak karar alarak çalışanlarla birlikte 9 gazete patronunun aldığı karara katılmadıklarını duyururlar ve bir de yürüyüş düzenleyerek bu kararı protesto ederler.
“Simidimiz ve hürriyetimiz için”, “Çalışan gazeteciye cop, patrona hazırlop” gibi dövizler taşıyan çalışan gazeteciler bununla da kalmaz ve bir karar alarak patronlara karşı 3 gün “Basın” adında bir gazete çıkararak, halkın haber alma özgürlüğünü sürdürmesi kararı alırlar.
Patronların 3 gün gazete çıkarmama eylemi tarihe, “Dokuz patron olayı” olarak geçer.
Ama o dönemin etkin ve güçlü gazetecileri bu kararın karşılığına çok güçlü bir atakla çıkarak İstanbul Gazeteciler Sendikası çatısı altında ‘Basın’ adlı bir gazeteyi 3 gün çıkarıp dağıtmayı başarırlar.
Gazetecilerin üç gün süren bu dayanışmanın ardından 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Bayramı olarak kutlanmaya başlanır.
Aslında bu karar Türk Basın Tarihi ‘ne altın harflerle yazılması ve günümüz gazetelerine örnek olması gereken bir mücadeledir.
10 Ocak 1961 yılında bayram olarak ilan edilip kutlanan 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Bayramı bundan 10 yıl sonra ülkemizde yaşanan askeri muhtıra ve gazetecilere yönelik ağır baskılar nedeniyle “bayram” olmaktan çıkar ama “gün” olarak kutlanmaya devam eder.
60 Yıl sonra basının durumu!
Bundan 60 yıl önce basın çalışanlarının sosyal ve ekonomik yönden elde ettikleri kazanımların bugün yerinde yeller esmektedir.
O günden bu güne 10 Ocak 1961 yılında Resmî Gazetede yayınlanıp yürürlüğe giren 212 sayılı Basın Kanunu, 2002 yılına gelinceye kadar çok saldırıya uğrayıp, kenarından köşesinden yıpratılmıstır ama 2002 AKP hükümeti iktidarı ile başlayan 19 yılda ortada basın hakkı ve görev yapma özgürlüğü diye ortada hiç bir şey bırakılmamıştır!
10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü geldiği ve gündem olduğnda yaşanan duruma bir baktığımızda en başta sendikanın işlevsizleştirilmesinden tutun da, sansür, işsizlik, düşük ücret, sosyal güvencesizlik, gözaltı ve tutuklama gündemin ilk maddelerini oluşturmaktadır.
Artık 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü bir yana gazetecilikte gelinen ve bir çok hukuksuzluğu içeren bir tabloyla karşı karşıyayız!
Nasıl mı?
Şoyle ki, sektördeki işsizlik almış başını gitmiş ve ülke ortalamasının iki katına çıkmış!
Çalışandan çok çalışmayan gazeteci topluluğu oluşmuş ve iş güvenliği tamamen ortadan kaldırılmıştır!
Sendikasız çalıştırmanın yüzde 90’ı aştığı, 100’e yakın gazetecinin ise cezaevinde olduğu bur durumla karşı karşıya bırakılan bir ülke durumuna sokulmuşuz!
Bu güne değin Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin açıklamasından bir kesit sizlerle paylaşmak istedim.
Okuyunca siz de başının yani toplumun haber almasını sağlayan basının ne durumda geldiğini görebilirsiniz:
Gazeteciler mesleklerini yapamaz duruma sokuldu!
İşte TGC’nin açıklamasından bir kesit:
“180 ülke arasında basın özgürlüğü sıralamasında 154. sırada yer alan Türkiye’de gazetecilerin yüzde 30’u işsiz. İletişim fakültelerinden her yıl mezun olan binlerce gençten ancak yüzde beşi medya sektöründe iş bulabiliyor. İktidar baskısıyla halkın haber alması engelleniyor ve gazeteciler sadece işlerini yaptığı için gözaltına alınıyor, hapis cezası alıyor. 70 gazeteci halen cezaevinde tutuluyor. 10 Ocak’ın sağladığı haklar gazetecilere kullandırılmazken ülkede gazetecileri bekleyen sıkıntılar ve tehlikeler de giderek artıyor. Basın sektöründe haberin görünmediği gazetelerini satamayan, televizyonlarını izlettiremeyen medya patronları zararı kapamanın yolunu işten gazeteci atmakta buluyor, kıdem tazminatı bile ödemiyor. Yalnızca iktidara biat eden gazetecilere devletten ve çeşitli kaynaklardan olanak sağlanırken kamuoyunu haberle buluşturmak isteyen yaygın ya da yerel bağımsız gazeteler çeşitli ekonomik baskılar altına alınıyor.
Basın İlan Kurumu bu tür gazetelere sudan bahanelerle ilan kesintileri uyguluyor, bu gazetelerin yaşama kaynaklarını kesmeye çalışıyor. 5953 sayılı yasayla çalışanlar lehine değiştirilen 212 sayılı Basın İş Kanunu’na göre basın kartı gazetecilerin kimliği kabul ediliyor. Bu kimliği olmayanlara ‘gazeteci değildir’ deniliyor. Ancak gerçekte basın kartı olmayan, fiilen gazetecilik yapanların sayısı, basın kartı olanların en az iki katına ulaştı.
Meslektaşlarımız düşük ücretle, güvencesiz olarak çalıştırılıyor !
TBMM’den geçen torba yasayla gazetecilerin erken emekli olmasını sağlayan yıpranma hakkı basın kartı şartına bağlandı. İletişim Başkanlığı ise binlerce gazetecinin basın kartını gerekçe belirtmeden ‘incelemede’ diyerek vermiyor.
Basın kartlarını alamadıkları için gazeteciler yıpranma hakkından mahrum ediliyor, dava açmak zorunda bırakılıyorlar.
RTÜK ise iktidarın hoşuna gitmeyen haberleri yayınladıkları için bağımsız televizyonlara ağır para cezaları ve yayın durdurmayla sansür uyguluyor.
Halkın haber alma hakkını engelliyor!”
Bu şartlarda halkın haber alma hakkını yerine getiren basın mensuplarının çalışabilmesini nasıl bekleyebilirsiniz?
