Son 4 ayda ayçiçeğinde yüzde 52, ham yağda ise yüzde 32 artış yaşandı.
Ayçiçeğinde ve ham yağdaki fiyat artışı gümrük vergilerinin indirilmesine rağmen durdurulamıyor. Son 4 ayda ayçiçeğinde yüzde 52, ham yağda ise yüzde 32 artış yaşandı. Yaşanılan fiyat artışları raflarda yer alan ayçiçeği yağının da fiyatını yüzde 60 artırdı.
Ayçiçeği ve ham yağ fiyatları, getirilen gümrük vergi indirimlerine rağmen yükselmeye devam ediyor. Eylül ayında tonu 430 dolar olan ayçiçeği tohumu aralık ayının sonu itibarıyla yüzde 52 artışla 655 dolara yükseldi. Ham yağ fiyatı ise yüzde 32 artış ile tonu 890 dolardan 1200 dolara yükseldi. Yurt içindeki fiyatları dengelemek adına 5 ve 25 Kasım’da getirilen iki ayrı kararla yağlık ayçiçeği tohumunda gümrük vergisi sıfırlandı, ham ayçiçeği yağındaki gümrük vergisi ise 1 Temmuz 2021’e kadar yüzde 36’dan yüzde 3’e indirildi. Gümrük vergilerine rağmen artan hammadde fiyatları raflarda yer alan ayçiçeği yağının da yüzde 60 oranda artmasına neden oldu. Hasat sezonunun daha yeni sona erdiğini belirten sektör temsilcileri, yeni hasat için 8 aylık bir süre olduğunu ve fiyatların yüzde 20 daha artma ihtimalinin olduğunu dile getiriyorlar. Ayrıca uygulanan gümrük vergilerinin zamanında getirilmediği için fiyatların düşürülmesinde etkili olmadığını ileten sektör temsilcileri, iç piyasayı yakından takip eden yurtdışındaki satıcıların gümrük vergilerinin indirilmesiyle hammaddeye zam yaptıklarına dikkat çekiyorlar. Rusya’nın ayrıca 9 Ocak 2021’den 30 Haziran tarihine kadar olan dönemde ayçiçeği ihracatına ton başına 165 Euro’dan az olmamak kaydıyla uygulanan vergiyi yüzde 6.5 seviyesinden yüzde 30’a çıkartıyor. Bu durumun bir nebze de olsa fiyat artışlarına yol açacağı belirtiliyor.
“Dünya genelinde gıda enflasyonu yaşanıyor”
Dünya Gazetesi’nden Mehmet Hanifi Gülel’in haberine göre, pandemi döneminde yaşanan sıkıntılar ve rekolte düşüşleri gıda tedarik zincirlerinin aksaması sonucu ülkelerin stratejik ürünlerde ihracat yasakları getirdiklerini aktaran Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, dünya genelinde bir “gıda enflasyonu” yaşandığını ve ülkelerin gıdayı stoklamaya başladığını belirtti. Büyükhelvacıgil, “Özelikle Çin, Hindistan gibi sektörün büyük oyuncuları, soyadaki fiyat artışından dolayı Karadeniz havzasından ayçiçeği alımına yöneldi. Pandeminin hız kesmeden devam etmesi sadece ülkemizde değil tüm dünyada gıdada içe kapanmaları ve fiyat artışlarını da beraberinde getirdi. 2020 yılında ülkemizde de ayçiçeği rekoltesi 3 milyon ton olan ihtiyacımıza karşılık, 1 milyon 300 bin ton dolayında üretimle gerçekleşti. Yine en büyük üreticilerden biri olan Rusya ve Ukrayna’da rekoltede düşüşler yaşandı. Karadeniz havzasında yaşanan bu düşüşler fiyatlara yansıdı. Dünya genelinde soya, kanola, aspir gibi diğer yağlı tohum gruplarında rekolte eksikliği ve pandemi nedeniyle fiyat artışları oldu. Kur baskısı ile beraber küresel düzeyde ayçiçeği ve yağlı tohumlarda fiyat artışları yaşanıyor” diye konuştu.
Ham yağ fiyatı 1200 dolara yükseldi
2019 yılında yağlık ayçekirdeği fiyatı 2 bin 500 TL iken 2020 yılında bu fiyat 4 bin 400 liraya kadar yükseldiğini açıklayan Büyükhelvacıgil, aynı şekilde ham yağ fiyatının geçen yıl 5 bin 400 TL civarı iken, bu yıl 9 bin 400 TL bandına kadar yükseldiğini kaydetti. Son bir aylık fiyatlara bakıldığında, ayçiçeği tohumunun ülkemizde 4 bin 700 TL bandında, yurt dışında ise 655 dolar civarında olduğunu bildiren Büyükhelvacıgil, “Ham yağın fiyatı ise, ülkemizde 9 bin 500 TL, yurt dışında 1200 dolar civarında gerçekleşiyor” dedi.
5 litrelik yağ fiyatı 75 liraya yükseldi
Ayçiçeği yağında ciddi artışların yaşandığını dile getiren Kadooğlu Yağ Dış Ticaret Operasyon Sorumlusu Muzaffer Yıldırım, son 2 aylık dönemde ayçiçek yağının raf fiyatında yüzde 60’lara varan artışların yaşandığını söyledi. 5 litrelik sıvı ayçiçek yağı fiyatının 45 TL’den neredeyse iki katına çıktığını bildiren Yıldırım, “Şu an 5 litrelik yağ fiyatı pazarda 65 ile 75 lira arasında satılıyor. Bugün ham yağ fiyatı 9850 liraya yükselmiş bulunuyor.
Bunun ocak, şubat ve mart ayları içinde 11 bin 500 ile 12 bin TL bandına yükselmesi tahmin ediliyor. Her yıl söz konusu aylarda fiyat artar. Çünkü hasat sezonundan uzaklaştıkça fiyatlar da artmaya başlar. Şu an tüm yağ emtialarında artış yaşanıyor. Ham palım yağı fiyatı son 1 haftada ton başına 60 dolar artmış durumda. 935 dolar olan ham fiyat 1030 dolara yükseldi. Fiyat daha da yükselecek gibi duruyor” dedi.
Alternatif yağ ürünlerinde gümrük vergilerinin düşürülmesi talep ediliyor
Ayçiçeği fiyatlarında yüzde 20 kadar bir artışın yaşanabileceğini dile getiren Altaş Yağ Sanayi Genel Müdürü Uğur Altaş, doların çok istisnai durumda gerilemesi fiyatlarda düşüşün yaşanabileceğini iletti. Aspir gibi alternatif yağ ürünlerinde de vergiler düşürülseydi yağ fiyatının bu kadar artmayacağını öne süren Altaş, eğer vergiler indirilirse aspir yağını Çin’e satmayıp yurt içinde sunulabileceğini belirtti. Bunun yanı sıra son dönemde demiryollarına önem verildiğine değinen Altaş, “Çin’den Türkiye’ye kadar hat yapıldı. Kazakistan ayçiçeği ve buğday üretiminde ilk 10 ülke içinde yer alıyor. Kazakistan’dan Türkiye’ye bir hat kurularak Rusya’ya alternatif bir pazar daha oluşturulması mümkün” ifadelerini kullandı.
